bara

Τρίτη 25 Ιουνίου 2013

Επικινδυνότητα και ανθεκτικότητα μολυσματικών παραγόντων από την μετανάστευση και από την αλλαγή των κλιματολογικών συνθηκών


Του Μάνδαλου Παναγιώτη.*
 e-mail. panosmandalos@yahoo.gr 

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ένα μεταναστευτικό κύμα, από χώρες της Αφρικής και της Ασίας προς την Ευρώπη, με αποτέλεσμα μάζες πληθυσμών να μετακινούνται προς αναζήτηση καλύτερης τύχης και επιπέδου ζωής. Η καταπάτηση κάθε ίχνους ανθρώπινης αξιοπρέπειας
και ποιότητας ζωής στις χώρες προέλευσης τους, από απολυταρχικά καθεστώτα, προκαλεί την αγωνιώδη προσπάθεια των ανθρώπων αυτών προς φυγή για ένα καλύτερο αύριο από την φτώχια, την πείνα και φυσικά τον ίδιο τον θάνατο. Βέβαια στις καινούργιες πατρίδες που προσδοκούν να πάνε οι συνθήκες διαβίωσης είναι καλύτερες και ποιο ανθρώπινες.
Η μετακίνηση πληθυσμών όμως, μπορεί να επιφέρει και μετακίνηση μολυσματικών λοιμώξεων προς τις καινούργιες πατρίδες και επιμολύνσεις σε ασθένειες που μέχρι τώρα είχαν χαθεί. Οι συνθήκες υγιεινής στις χώρες προέλευσης τους είναι τραγικές, οπότε αρρώστιες όπως η ελονοσία, η φυματίωση που πραγματικά έχουν διαγραφεί από τις λίστες των λοιμωδών νοσημάτων στην Ευρώπη μπορούν να επανέρθουν και ιδίως η ελονοσία μιας και οι φορείς (κουνούπια) είναι υπαρκτοί.


Στο χάρτη 1) ενδημικές ζώνες που είναι ευαίσθητη η ελονοσία στην χλωροκίνη.
                  2) με κόκκινο: ενδημικές ζώνες με ελονοσία(Μαλάρια) ανθεκτική στην χλωροκίνη
      3) με κίτρινο: ενδημικές ζώνες με πολυανθεκτική ελονοσία .
Οι εκτιμήσεις του Π.Ο.Υ. (W.H.O) σε παγκόσμια κλίμακα αναφέρουν ότι κατά το 2010 σε παγκόσμια κλίμακα έιχαμε πάνω από 219 εκατομύρια νέα κρούσματα και 660.000 θανάτου από την ασθένεια αυτή ενώ το μεγαλύτερο ποσοσστό θανάτων αφορούσε παιδιά κάτω των 5 ετών. Το 80% των κρουσμάτων προέρχονται από την υποσαχάρια Αφρική και φυσικά το 90% των θανάτων επίσης.
Οι χώρες με μεγάλη επικυνδηνότητα είναι οι χώρες της υποσαχάριας Αφρικής, της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής, της Μέσης Ανατολής, της Αν. Ευρώπης και της Ασίας.
Μεταδίδεται από το κουνούπι του γένους ανώφελες(Anopheles) και προκαλείται από το παράσιτο plasmodium με ποιο επικίνδυνο το Plasmodium falciparum. Είναι η αρρώστια των φτωχών χωρών και πολύ διαδεδομένη στις Υποσαχάριες περιοχές. Σαν ιατρική αγωγή έχουμε την χορήγηση της χλωρακίνης αλλά τον τελευταίο καιρό έχουν αναφερθεί πολλές περιπτώσεις με ανθεκτικά παράσιτα. Τα είδη των παρασίτων που προκαλούν την ελονοσία έιναι το plasmodium falciparum(κακοήθης τριταίος), το P.vivax(καλοήθης τριταίος), P. Vivax (τερτατιαίος), και σε μικρότερη έκταση P.Ovale και P.Kwolesi(κυρίως στην Αφρική). Η ορολογία Μαλάρια προέρχεται από το Μal και Aria (λατινικό) δηλ κακός αέρας μιας και ευδοκιμούσε σε περιοχές που ήταν κοντά σε έλη, όπως και το ελληνικό όνομα, έλος και νόσος.


                                   Το κουνούπι Ανόφελες ή κοινό κουνούπι.
Επίσης υπάρχουν και τα P. Chabaudi , P.yoelli, που είναι μολυσματικά για τα ποντίκια. Στην χώρα μας η ελονοσία αναφέρεται σαν μολυσματική ασθένεια από αρχαιοτάτων χρόνων και προκάλεσε χιλιάδες θανάτους μέχρι και πριν τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Περιπτώσεις σήμερα ασθενών που αναφέρθηκαν με ελονοσία είναι αρκετά σπάνιες και είναι όλες από αλλοδαπούς.


Το 1970 η ασθένεια της ελονοσίας είχε διαγραφεί από τα βιβλία της υγειονομικής αρχής της γειτονικής μας Ιταλίας. Το 2007 η αρρώστια επανήλθε σε δηλωθέντα από άτομα που εισήλθαν στην Ιταλία και οι ποιο πολλοί μετανάστες από την Ασία κα την Αφρική. 
To 2011 καταγράφηκαν 42 περιπτώσεις με P. Vivax 9, χωρίς ιστορικό μετακήνησης, στην περιοχή του Ευρώτα Λακωνίας, Εύβοια, Αν. Αττική, Λάρισα.
Το 2012 καταγράφηκαν 19 κρούσματα στην περιοχή του Ευρώτα στην Λακωνία, Αν. Αττική, Καρδίτσα, Λάρισσα, Ξάνθη.
Η φυματίωση (Tubercolosis) επίσης αποτελεί μια ιστορική ασθένεια εφόσον ανιχνεύθηκε και σε οστά ανθρώπων της νεολιθικής περιόδου. Στην χώρα μας αποκαλούνταν και ‘καταναλωτή’ ,επειδή έμοιαζε να καταναλώνει τον άνθρωπο από μέσα με τον βήχα, την αιμόπτυση και τον πυρετό. Προκαλείται από το μυκοβακτηρίδιο, Mycobacterium Tubercolosis (TB),. Περισσότερο ευάλωτα είναι τα άτομα με εξασθενημένο ανωσοποιητκό σύστημα όπως τα άτομα που κάνουν αιμοδιάλυση, με διαβήτη κλπ. Το τεστ Mantoux, στο δέρμα είναι ένα τεστ ρουτίνας για την διάγνωση της αρρώστιας. Το μυκοβακτηρίδιο ανιχνεύτηκε το 1882 από τον Robert Koch, που του έδωσε το Νόμπελ φυσιολογίας το 1905. Αποτελούσε μέχρι το 1946 την πρώτη αιτία θανάτου στον κόσμο. Στην Γαλλία το 1918 ένας στους έξι θανάτους οφειλότανε στην φυματίωση, ενώ μέχρι το 1946 ήταν η ποιο θανατηφόρα ασθένεια στην Ευρώπη. Η ανακάλυψη της Στρεπτομυκίνης και άλλων αντιβιοτικών καθώς και ο εμβολιασμός των νέων ατόμων διέγραψαν την αρρώστια από τον Ευρωπαϊκό χώρο. Αυτό μέχρι το 1980 όπου είχαμε τα πρώτα κρούσματα με ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά. Έτσι στην Βρετανία από 117.000 άτομα το 1913, είχαν πέσει σε 5.000 το 1987. αλλά από το 2000 και μετά ανιχνεύθηκαν 6300 καινούργιες περιπτώσεις που έφτασαν τις 7300 το 2005 και όλες με ανθεκτικότητα στα αντιβιοτικά. Η πλειοψηφία των αρρώστων ήταν από άτομα που είχαν έρθει σαν μετανάστες ή από άτομα που είχαν παραμείνει για μεγάλα διαστήματα σε χώρες της Αφρικής ή της Ασίας. Επίσης η αύξηση των κρουσμάτων στις ΗΠΑ με 20.000 αντιβιοανθεκτικές περιπτώσεις και οι περισσότερες από άτομα που είχαν έρθει στις ΗΠΑ για εργασία από τον τρίτο κόσμο.
Σαν πρόληψη συνιστάται ο εμβολιασμός των ατόμων με το εμβόλιο BCG, αφού προηγηθεί ο προληπτικός έλεγχος με δερμοαντίδραση Mantoux, στις ηλικίες 12-15 μηνών και 4-6 χρονών. To 2008 κατά τον Π.Ο.Υ(W.H.O), είχαμε στην Ευρώπη, 81.000 νέα πολυανθεκτικά κρούσματα, στα αντιβιοτικά,.
Ο Π.Ο.Υ (Παγκόσμιος Oργανισμός Yγείας) ξεκίνησε ένα πρόγραμμα για την καταπολέμηση της φυματίωσης, TB stop 2011-2015, με στόχο να εξαλειφθεί η φυματίωση στον κόσμο. Η 24/3 έχει καθιερωθεί ως η παγκόσμια ημέρα της Φυματίωσης(TB).
Το εμβόλιο Bacile Calmette Guerrin, είναι ένα ζωντανό εξασθενημένο στέλεχος του μυκοβακτηριδίου των βοοειδών και απομονώθηκε από μια αγελάδα το 1921 από τον Calmette Guerrin στο ινστιτούτο Pasteur και καλιεργήθηκε στο εργαστήριο χάνοντας την παθογένεια του προσφέροντας όμως ανοσία έναντι του μυκοβακτηριδίου του ανθρώπου και φυσικά πήρε και το όνομα όλων των εμβολίων Vaccination (εμβολιασμός), από το λατινικό vacca που είναι η αγελάδα. 
Το 2007 υπήρχαν 13,6 εκ. άνθρωποι με χρόνια φυματίωση με 1,8 εκ. θανάτους. Στις χώρες της Αφρικής και της Ασίας το 80% των ατόμων βρίσκονται θετικοί σε τεστ για την φυματίωση, ενώ στις ΗΠΑ το 5-10% ήταν θετικό στο τεστ Μαντού.
Από την άλλη στις Υποσαχάριες και στις χώρες της ευρύτερης Αφρικής, λόγω και των ανεξέλεγκτων πολέμων που ξεσπούν συνέχεια και φυσικά των ανεξέλεγκτων μεταγκίσεων αίματος αλλά και των σεξουαλικών βιασμών που γίνονται για παραδειγματισμό γυναικών, η μάστιγα του ιού του Έιτζ (HIV), καθώς και της Ηπατίτιδας Β, C, είναι μια συνεχής πληγή. 
Η επικινδυνότητα εξάπλωσης του ιού του Έιτζ είναι μάλιστα μεγάλη αν αναλογιστεί κανείς ότι στις αφρικανικές χώρες η θετικότητα ατόμων στον ιό μπορεί να είναι και στο 40-50% του πληθυσμού.
Η Yποσαχάριος Αφρική παραμένει η περιοχή που έχει πληγεί περισσότερο από τον HIV, δηλαδή εκεί βρίσκεται το 67% όλων των φορέων σε παγκόσμιο επίπεδο, εκεί καταγράφεται το 71% των θανάτων που έχουν σχέση με το AIDS και το 91% όλων των νέων κρουσμάτων μεταξύ των παιδιών.
Η ηπατίτιδα Β, και C, είναι και αυτές ένα μεγάλο πρόβλημα για την δημόσια υγεία μιας και είναι ενδημικές στην χώρα μας. Ο υγειονομικός έλεγχος ατόμων που εισέρχονται στην χώρα και ιδίως λαθραίως θα πρέπει να γίνεται και να καταγράφονται οι περιπτώσεις των ατόμων με τις ασθένειες αυτές μιας και πολλές φορές μπορούν να τις μεταδώσουν και μέσω σεξουαλικών επαφών. Στις γειτνιάζουσες περιοχές με τα βορειοανατολικά σύνορα της χώρας έχει παρατηρηθεί αύξηση της ηπατίτιδας Β, και λόγω της….τουριστικής σεξουαλικής επίσκεψης ατόμων στις χώρες αυτές. 
Επίσης ο ιός του Έμπολα προκαλεί συνεχώς επιδημίες στις χώρες της Αφρικής. Τροπικές ασθένειες όπως οι φιλαριάσεις και άλλες παρασιτικές ασθένειες υπάρχουν σε αυτές τις περιοχές. Βέβαια το ευτύχημα είναι ότι λόγω διαφοράς θερμοκρασίας πολλοί από τους πιθανούς ξενιστές (αρθρόποδα), δεν ζουν στις περιοχές μας και λόγου διαφοράς θερμοκρασίας. Η αύξηση όμως της μέσης θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας καθώς και η αύξηση της υγρασίας μπορεί να επιφέρει μεταβολές και του τρόπου ανάπτυξης των μικροοργανισμών με άμεσες συνέπειες στην δημόσια υγεία. Πολλοί μικροοργανισμοί μάλιστα μπορούν να εκφυλιστούν και να μεταλλαχθούν ώστε να επιβιώνουν στις κλιματολογικές συνθήκες της χώρας που μεταφέρθηκαν. Πρόσφατα υπήρχε η διάδοση της ασθένειας του δυτικού Νείλου από τα κουνούπια που είναι ο ξενιστής της ασθένειας ανιχνεύθηκε στα μέρη μας. Τα κουνούπια και άλλα αρθρόποδα , μπορούν να μεταφερθούν είτε μέσω εισαγόμενων προϊόντων από τις χώρες προέλευσης τους και να επιβιώσουν στα κλίματα μας και μετά να μεταδώσουν τις ασθένειες, τσιμπώντας μολυσμένα άτομα. Βέβαια όταν οι ξενιστές είναι υπαρκτοί τότε χρειάζεται μόνο ο δότης για να μεταδοθεί η ασθένεια.
Ένα παράδειγμα εισερχόμενου είδους κουνουπιού ήταν και η ανίχνευση του κουνουπιού Τίγρης που δεν ευδοκιμούσε στα μέρη μας, καθώς και η αρρώστια των φοινικόδεντρων στην Κρήτη όπου το σκουλήκι εισήχθη μαζί με δένδρα από την Αίγυπτο και ευδοκίμησε στην Κρήτη με αποτέλεσμα να απειλούνται τα φοινικόδεντρα στο νησί.
Επίσης ασθένειες όπως ο δάγκειος πυρετός που είναι πολύ συχνές στην Αφρική μπορεί να μεταδοθούν και να αποτελέσουν απειλή αν υπάρχουν μολυσμένα άτομα και αν για κάποιο λόγο ευδοκιμήσει και ο ξενιστής τους.
Επίσης στην γειτονική χώρα(Ιταλία) από το 1993 καταγράφονται περιπτώσεις εγκεφαλίτιδας του δυτικού Νείλου και ιδίως σε περιοχές όπως η Βενετία, όπου τα λιμνάζοντα νερά αποτελούν την καλύτερη πηγή για την ανάπτυξη των κουνουπιών.
Ο υγειονομικός έλεγχος σε κέντρα υποδοχής θα πρέπει να είναι υποχρεωτικός σε άτομα που εισέρχονται είτε νόμιμα είτε παράνομα στην χώρα από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής ένωσης. Ο εντοπισμός και η καταγραφή των περιστατικών όπως και η περαιτέρω θεραπεία από τις ασθένειες που τυχόν έχουν τα άτομα θα πρέπει να είναι το κύριο μέλημα της πολιτείας αν δεν θέλουμε να εκδηλωθούν ασθένειες που μέχρι τώρα είχαν ξεχαστεί αλλά πάντα αποτελούν απειλή και μάλιστα με καινούργια μεταλλαγμένα στελέχη που είναι ποιο ανθεκτικά στα διάφορα αντιβιοτικά. 
Δυστηχώς το επυτυχημένο πρόγραμμα του ΚΕΕΛΠΝΟ της δημιουργίας ιατρικών υποδομών έχει σταματήσει. Μια άλλη περικοπή στην δημόσια υγεία που ίσως κοστίσε ακριβά στην μελλοντική ποιότητα της ζωής μας και φυσικά του πολυτιμότερου αγαθού της υγείας μας.
*Ο κ. Παναγιώτης Μάνδαλος είναι Βιολόγος, Υποψήφιος Διδάκτορας του Εργαστηρίου Υγιεινής και Προστασίας Περιβάλλοντος στο Τμήμα Ιατρικής του ΔΠΘ και εργάζεται στο Περιφερειακό Εργαστήριο Δημόσιας Υγείας (Π.Ε.Δ.Υ.) Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου